Chuyển đổi số (CĐS) không chỉ là đưa công nghệ vào thủ tục, đó là một chương trình cải cách thể chế, chuẩn hóa dữ liệu và phát triển năng lực số đại chúng, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng dịch vụ công, thúc đẩy đổi mới mô hình kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh, đồng thời xây dựng niềm tin số cho người dân. Tại hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm và nhiệm vụ trọng tâm 6 tháng cuối năm 2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, chuyển đổi số chính là “Cầu nối sống còn giữa tỉnh và xã trong mô hình hoạt động mới, là động lực quan trọng để phát triển lực lượng sản xuất, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới”. Với vai trò đô thị trung tâm vùng Đồng bằng sông Cửu Long theo Nghị quyết 59-NQ/TW của Bộ Chính trị, Cần Thơ có đủ điều kiện cần về vị trí, thể chế và nhu cầu thực tế để triển khai đồng bộ, hiệu quả công tác chuyển đổi số.

Xác định chuyển đổi số là giải pháp quan trọng hàng đầu trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị, là công cụ tạo đột phá trong cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, là mục tiêu và động lực tăng trưởng kinh tế, giải quyết có hiệu quả các vấn đề xã hội của địa phương; trong những năm qua các cấp, các ngành trong thành phố đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số, xây dựng chính quyền điện tử, tiến tới chính quyền số, xây dựng nền kinh tế số, xã hội số. Nhiều nỗ lực, sáng tạo trong triển khai thực hiện, bước đầu đem lại kết quả rất đáng phấn khởi và toàn diện: từ đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật, thiết bị phục vụ chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực, thực hiện “số hóa” văn bản, dữ liệu đến triển khai các thành tựu chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận và các đoàn thể, lực lượng vũ trang, các cơ quan báo chí, các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, người dân và trong các lĩnh vực của nền kinh tế.

Đối với Đoàn bộ thành phố Cần Thơ, nhận thức được tầm quan trọng của Chuyển đổi số; với sự năng động, sáng tạo, nhạy bén với khoa học - công nghệ, đoàn viên, thanh niên được kỳ vọng là lực lượng đi đầu trong chuyển đổi số, làm chủ công cuộc xây dựng và phát triển mọi lĩnh vực trong tương lai. Các cấp bộ đoàn trên địa bàn thành phố đã có nhiều cố gắng, nỗ lực trong tham gia cùng cấp ủy, chính quyền địa phương trong tham gia Chuyển đổi số. Với tinh thần xung kích, tình nguyện và trí tuệ của những người trẻ tuổi, các cấp bộ Đoàn, đoàn viên thanh niên đã từng bước khẳng định được vai trò tiên phong trong thực hiện Chuyển đổi số: việc đảm nhận các công trình phần việc chuyển đổi số, tham gia nền tảng Mặt trận số, vai trò là cầu nối CNTT giữa chính quyền cấp cơ sở và người dân.

Một số kết quả đã đạt được như:

Lực lượng đoàn viên, thanh niên làm nòng cốt trong thực hiện chiến dịch truyền thông “Chuyển đổi số: nhanh hơn, hiệu quả hơn, gần dân hơn” trên các phương tiện thông tin đại chúng và các nền tảng mạng xã hội, bao gồm xây dựng tin, bài viết, phóng sự, video clip, chương trình truyền hình,... về vai trò, ý nghĩa, lợi ích của chuyển đổi số, đặc biệt đối với người dân; các mô hình, bài học, cách làm hay, sáng tạo trong chuyển đổi số gắn với phân cấp, phân quyền và triển khai mô hình chính quyền 02 cấp.

Các cấp bộ Đoàn trong toàn thành phố đã chủ động thành lập Đội hình Bình dân học vụ số, hỗ trợ vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc triển khai thành lập tổ công nghệ số cộng đồng, đến nay đã phối hợp triển khai thành lập các Tổ công nghệ số cộng đồng tại 100% xã, phường. Đồng thời xác định, đoàn viên thanh niên đóng vai trò là lực lượng nòng cốt triển khai và hỗ trợ, hướng dẫn các thành viên khác trong Tổ thực hiện nhiệm vụ

Tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân, thanh niên về tầm quan trọng, giá trị, lợi ích của chuyển đổi số, các kiến thức về công nghệ số, cũng như hỗ trợ tạo các tài khoản có liên quan cho người dân.

Hướng dẫn người dân, hộ gia đình sử dụng dịch vụ công trực tuyến, các ứng dụng dùng chung của thành phố, ứng dụng cung cấp thông tin và kết nối với người dân địa phương (CanThoSmart); hướng dẫn cài đặt, sử dụng các dịch vụ số phục cho các nhu cầu thiết yếu về y tế, giáo dục, chính sách xã hội, ứng dụng khai báo y tế và di chuyển nội địa, ứng dụng của Bảo hiểm xã hội Việt Nam (VneID, VssID…)

Hướng dẫn người dân kỹ năng thanh toán điện tử không dùng tiền mặt và các ứng dụng số khác phục vụ cho sản xuất, kinh doanh phù hợp với điều kiện của địa phương. Trong đó, tập trung chú trọng tới loại hình Mobile Money và Ví điện tử với nhiều tiện ích cho người dân, nhất là người dân ở vùng sâu, vùng xa.

Hướng dẫn các hộ kinh doanh gia đình, hộ kinh doanh cá thể, các bạn thanh niên nông thôn đăng ký các gian hàng trên nền tảng thương mại điện tử, đăng ký và nộp thuế trên ứng dụng eTax Mobile.

Hướng dẫn người dân kỹ năng sử dụng phần mềm bảo đảm an toàn thông tin mạng ở mức cơ bản; kỹ năng sử dụng mạng xã hội một cách văn minh, an toàn; nhận diện và phòng ngừa thông tin xấu, độc trên không gian mạng.

Bên cạnh đó, lực lượng trẻ ngành khoa học và công nghệ đã đạt nhiều thành tích nổi bật, tiêu biểu như: Giải Nhì Hội thi Sáng tạo kỹ thuật thành phố Cần Thơ lần thứ 10 với giải pháp “Nước tưới ion nông nghiệp” (2019); Giải Nhì Hội thi Sáng tạo kỹ thuật lần thứ 11 với sáng kiến “Tích hợp công nghệ trao đổi electron nâng cao ORP vào hệ thống nước RO”; Giải Khuyến khích toàn quốc lần thứ 11 năm 2022; Giải Nhất Hội thi Sáng tạo kỹ thuật thành phố lần thứ 12 năm 2023 với công trình “Thiết bị ứng dụng cơ lượng tử chống phân tầng chất lỏng”; Giải Nhì Hội thi Sáng tạo kỹ thuật toàn quốc lần thứ 17 năm 2024; đồng thời, tuổi trẻ thành phố đã 02 lần được vinh danh trong Sách vàng Sáng tạo Việt Nam các năm 2021 và 2023.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, thanh niên thành phố trong triển khai chuyển đổi số vẫn còn đối mặt với một số khó khăn và hạn chế nhất định:

Thứ nhất, trình độ và kỹ năng số chưa đồng đều. Một bộ phận thanh niên, nhất là thanh niên nông thôn, thanh niên công nhân, lao động tự do còn hạn chế trong kỹ năng công nghệ cơ bản, khả năng khai thác dịch vụ công trực tuyến, phân tích dữ liệu, lập trình, vận hành ứng dụng số… Điều này dẫn đến chênh lệch khá rõ giữa các nhóm thanh niên trong khả năng tham gia sâu vào chuyển đổi số.

Thứ hai, thiếu môi trường thực hành và trải nghiệm thực tế, nhiều ý tưởng, sáng kiến mới chỉ dừng ở phạm vi nghiên cứu hoặc thử nghiệm, chưa tạo sản phẩm ứng dụng rõ ràng, giá trị kinh tế – xã hội cụ thể.

Thứ ba, nhiều mô hình, giải pháp sáng tạo của thanh niên còn gặp khó khăn trong kết nối doanh nghiệp, thiếu vốn đầu tư, thiếu hành lang pháp lý về sở hữu trí tuệ.

Thứ tư, tư duy khởi nghiệp công nghệ còn thiếu tính dài hạn và chiến lược. Một bộ phận thanh niên còn tâm lý e ngại rủi ro, thiếu bản lĩnh dấn thân vào lĩnh vực công nghệ mới, ngại cạnh tranh quốc tế, dẫn đến tốc độ hình thành doanh nghiệp công nghệ và startup còn khiêm tốn so với tiềm năng.

Từ những kết quả thực tiễn, chúng tôi đề xuất một số nội dung tham vấn cho thành phố Cần Thơ, cũng như phát huy vai trò của thanh niên trong chuyển đổi số đồng bộ, hiệu quả trong thời gian tới:

Thứ nhất, cần tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng số với tinh thần “công nghệ phải đến được với người dân”, đặc biệt là thanh niên nông thôn, thanh niên công nhân, thanh niên vùng ven. Thành phố nên mở rộng các điểm wifi công cộng, bố trí “không gian học tập số” tại thư viện, nhà văn hóa, điểm sinh hoạt Đoàn để thanh niên có nơi luyện tập kỹ năng, tự học và trải nghiệm các ứng dụng mới. Song song đó, cần đẩy nhanh việc trang bị thiết bị thông minh cho các trường học, trung tâm dạy nghề, cũng như xây dựng mô hình “góc chuyển đổi số” tại khu dân cư để mọi thanh niên đều có cơ hội tiếp cận công nghệ một cách bình đẳng.

Thứ hai, thành lập các đội hình “Thanh niên số tình nguyện” tại các địa phương. Lực lượng này sẽ trực tiếp hỗ trợ người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến, hướng dẫn cài đặt ứng dụng định danh điện tử, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh trong quá trình số hóa, quảng bá sản phẩm. Hoạt động tình nguyện số không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả triển khai dịch vụ công mà còn giúp lan tỏa tinh thần trách nhiệm xã hội của thanh niên, từng bước thu hẹp khoảng cách số trong cộng đồng.

Thứ ba, để phát huy tiềm năng sáng tạo của giới trẻ, thành phố cần xây dựng cơ chế hỗ trợ tốt hơn cho các dự án khởi nghiệp, đặc biệt là các mô hình dựa trên nền tảng công nghệ số. Có thể nghiên cứu hình thành quỹ hỗ trợ startup, bố trí không gian làm việc chung dành cho thanh niên, đồng thời tạo điều kiện để các dự án trẻ được thử nghiệm trong lĩnh vực du lịch, nông nghiệp thông minh, giáo dục số, truyền thông – quảng bá văn hóa địa phương. Ngoài ra, việc tổ chức “Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo vùng ĐBSCL” thường niên tại Cần Thơ sẽ tạo cơ hội kết nối nguồn lực, thu hút chuyên gia và doanh nghiệp đồng hành cùng thanh niên.

Thứ tư, về xã hội số và kỹ năng số đại chúng, kiến nghị nâng cấp Tổ công nghệ số cộng đồng thành “Điểm học tập kỹ năng số khu dân cư” với tài liệu được soạn thảo dễ hiểu, với thời lượng từ 4 - 6 buổi dành cho người cao tuổi, tiểu thương, nông dân và học sinh; phát động phong trào “Mỗi gia đình - một tài khoản số an toàn” (định danh điện tử, tài khoản thanh toán, hồ sơ sức khỏe, học tập điện tử); đồng thời triển khai chương trình “Trường học thông minh - Công dân số trẻ” xác lập kỹ năng số cơ bản là chuẩn đầu ra THCS/THPT, kèm câu lạc bộ an ninh mạng học đường../